“หนึ่งในสยาม” บทเพลงสร้างสรรค์

จาก ChulaPedia

บทประพันธ์เพลง “หนึ่งในสยาม” เพื่อเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพล อดุลยเดช แนวทางการประพันธ์เนื้อร้อง ศึกษาลักษณะการใช้บทกวีนิพนธ์ ถ้อยคำที่ได้ร้อยกรองหรือเรียบเรียง ตามกฏเกณฑ์ที่ได้วางไว้ในฉันทลักษณ์ เนื้อร้องแสดงออกถึงความจงรักภักดี ลักษณะทางดนตรี บทเพลงแบ่งเป็น 3 ช่วง

ช่วงที่ 1 โหมโรง ประพันธ์บทกวีนิพนธ์ประเภทกาพย์ฉบัง 16 ใช้เป็นบทสดุดี โดยอ่านบทกวีนิพนธ์ไปพร้อมกับวงออร์เคสตรา

และเป็นการนำเสนอทำนองหลัก สร้างจากบันไดเสียงเพนตาโทนิก (Pentatonic Scale) เรียกทำนองนี้ว่า “ทำนองถวายพระพร” ลักษณะทำนองที่ฟังไม่ซับซ้อนและความรู้สึกแบบไทย เพื่อเทิดพระเกียรติองค์พระมหากษัตริย์ของไทย

ตัวอย่างการบรรเลงทำนองถวายพระพรพร้อมกัน โดยกลุ่มเครื่องลมทองเหลือง เครื่องสายและเครื่องลมไม้

ช่วงที่ 2 ดนตรีสี่ภาค นำแนวคิดและท่วงทำนองบางส่วนของเพลงพื้นบ้านสี่ภาคมาประยุกต์ใช้และนำลักษณะการบรรเลงเครื่องดนตรีพื้นบ้านมาให้เครื่องดนตรีตะวันตกบรรเลง ช่วงดนตรีในแต่ละภาค ดังนี้

ภาคกลาง เลือกทำนองในท่อนสร้อยของเพลงเรือมาประยุกต์ใช้เป็นทำนองภาคกลาง

ภาคเหนือ แนวทำนองมาจากลักษณะการตีกลอง เรียกว่า “กลองตึ่งนง” การตีกลองจังหวะที่เป็นการสอดรับกันระหว่างกลองกับฉาบ และนำมาประยุกต์ใช้กับเครื่องดนตรีตะวันตก

และนำทำนองเพลงฤาษีหลงถ้ำมาใช้ในบางช่วง เพื่อสื่อถึงความเป็นดนตรีภาคเหนือมากขึ้น

ตัวอย่างทำนองเพลงฤาษีหลงถ้ำ บรรเลงแนวเสียงฟลูต โอโบ คลาริเน็ต

ภาคอีสาน นำลักษณะของเสียงที่เกิดจากการเป่าแคน มาดัดแปลงให้กับเครื่องดนตรีตะวันตกบรรเลงแนวเสียงเครื่องสายด้วยวิธีการดีดสาย จังหวะมีลักษณะเป็นโน้ตเขบ็ตหนึ่งชั้น ประจุดและเว้นเสียงด้วยโน้ตตัวหยุดเขบ็ตสองชั้น ทำให้มีช่องว่างของเสียงคล้ายกับจังหวะการใช้ลมในการเป่าแคน บรรเลงแนวเสียงฟลูต คลาริเน็ต โอโบ บาสซูน

ภาคใต้ ทำนองดัดแปลงมาจากการบรรเลงฆ้องคู่ โดยใช้ลักษณะเสียงของฆ้องคู่ ช่วงขึ้นต้นบรรเลงแนวเสียงไวบราโฟน

และใช้เทคนิคการคัดทำนอง โดยนำทำนองบางส่วนของเพลงหนังตะลุง-ตันหยง มาสร้างทำนองบางช่วงของเพลง สื่อถึงความเป็นภาคใต้มากขึ้น บรรเลงแนวเสียงฟลูต คลาริเน็ต ไวโอลินหนึ่ง ไวโอลินสอง

ช่วงที่ 3 บทส่งท้าย ทำนองประยุกต์มาจากการเป่าแตรของทหารในพิธีสวนสนาม ทำนองมีการกระโดดของเสียงแบบโน้ตอาร์เปโจ (Arpeggio) ให้ความรู้สึกเข้มแข็ง สง่างามและมีพลัง บรรเลงแนวเสียงทรัมเป็ต

ช่วงสุดท้ายขับร้องประสานเสียง เนื้อร้องกล่าวถึงพระมหากรุณาธิคุณอันหาที่สุดมิได้ และเป็นการถวายพระพร

แนวดนตรีกำหนดให้มีอารมณ์เพลงที่เบาลงและนุ่มนวล เพื่อสื่อถึงความซาบซึ้งและความภาคภูมิใจที่มีต่อพระองค์

ผู้แต่ง:นางถาวรดา จันทนะสุต รหัสนิสิต นิสิตหลักสูตรศิลปกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิต คณะศิลปกรรมศาสตร์