การเตรียมตัวท่องเที่ยวของ "ผู้สูงวัย"

จาก ChulaPedia

เมื่อเข้าสู่ช่วงวัย “ผู้สูงอายุ” เราย่อมพบความเปลี่ยนแปลงหลากหลายด้าน โดยเฉพาะด้านสุขภาพร่างกาย ทำให้ผู้สูงอายุต้องพยายามปรับตัวหรือต่อรองในการใช้ชีวิตและทำกิจกรรมต่างๆ “การท่องเที่ยว” เป็นกิจกรรมการใช้เวลาว่างหรือเป็นงานอดิเรกอีกรูปแบบหนึ่งของผู้สูงอายุที่ต้องมีการเตรียมตัวค่อนข้างมาก และมีความแตกต่างจากงานอดิเรกรูปแบบอื่นๆ เพราะผู้สูงอายุต้องมีความสามารถจัดการพาตนเองเดินทางออกจากบ้านไปสู่แหล่งท่องเที่ยวให้ได้ ผู้สูงอายุต้องเตรียมความพร้อมด้านสุขภาพร่างกาย ด้านจิตใจ ด้านสังคม และเศรษฐกิจ รวมไปถึงใช้ “การสื่อสาร” เพื่อจัดเตรียมการท่องเที่ยว จากการศึกษาเรื่อง “การสื่อสาร อัตลักษณ์ และประสบการณ์การท่องเที่ยวของผู้สูงอายุไทย” พบว่าผู้สูงอายุมีต้นทุนสำคัญในการเตรียมความพร้อมในการท่องเที่ยวแบ่งเป็น 4 ประเด็น ได้แก่ สุขภาพร่างกาย จิตใจ สังคมเศรษฐกิจ และการสื่อสาร

การเตรียมตัวด้านสุขภาพร่างกาย เป็นความพยายามในการสะสมต้นทุนด้านสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงเพียงพอที่จะไปท่องเที่ยวได้ ผู้สูงอายุมีการจัดการดูแลสุขภาพร่างกายของตนเองแตกต่างกัน กลุ่มแรกดูแลสุขภาพร่างกายในชีวิตประจำวัน โดยอาศัยการทำงานบ้านหรือการกิจกรรมในระหว่างวันเป็นการออกกำลังกายไปในตัว กลุ่มที่สอง เป็นกลุ่มที่จริงจังกับการออกกำลังกายค่อนข้างมาก มีการจัดสรรเวลาสำหรับการออกกำลังกายอย่างจริงจัง สำหรับกลุ่มที่สาม เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่สุขภาพร่างกายไม่แข็งแรงมากนัก มีปัญหาการเคลื่อนไหวร่างกาย เช่น อาการปวดขา ปวดหลัง หรืออาการอื่นๆ ที่ส่งผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวร่างกาย และกลุ่มสุดท้ายมีโรคประจำตัวที่ส่งผลกระทบต่อระบบภายในของร่างกาย ซึ่งทำให้ต้องระมัดระวังในการท่องเที่ยว กลุ่มผู้สูงอายุทั้งหมดที่กล่าวไป กลุ่มที่ต้องต่อสู้หรือต่อรองค่อนข้างมาก เพื่อให้ได้ไปท่องเที่ยวคือกลุ่มผู้สูงอายุที่สุขภาพไม่แข็งแรงมากนัก ได้แก่ กลุ่มที่มีปัญหาเรื่องการเคลื่อนไหวร่างกายและกลุ่มที่เป็นโรคประจำตัว จะต้องพยายามเตรียมความพร้อมด้านสุขภาพให้แข็งแรงก่อนการท่องเที่ยว ผู้สูงอายุที่ดูแลสุขภาพมักจะพบแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพร่างกายก่อนการท่องเที่ยวว่ามีความพร้อมเพียงพอที่จะท่องเที่ยวหรือไม่ การเตรียมตัวด้านสุขภาพร่างกายจึงเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุด สื่อสารถึงความสามารถหรืออำนาจการท่องเที่ยวของผู้สูงอายุ

สำหรับการเตรียมตัวด้านจิตใจ เป็นความพร้อมด้านจิตใจ มีจิตใจที่เข้มแข็ง มีความสมัครใจหรือมีความมุ่งมั่นในการท่องเที่ยว จะเป็นแรงผลักดันที่ทำให้ผู้สูงอายุมีความเชื่อมั่นว่าตนเองไปท่องเที่ยวได้ ผู้สูงอายุจะเตรียมตัวด้านจิตใจ โดยจัดการเตรียมความพร้อมทางบ้านระหว่างที่ตนเองไม่อยู่ เพื่อลดความห่วงกังวลที่จะเกิดขึ้น ผู้สูงอายุที่ท่องเที่ยวจะพยายามเอาใจจดจ่ออยู่ที่การท่องเที่ยว ไม่คิดห่วงกังวลกับปัญหาต่างๆ ผู้สูงอายุสื่อสารตัวตนหรืออัตลักษณ์ของผู้ที่ผ่านประสบการณ์มามาก การรับมือหรือจัดการสภาพจิตใจของตนเองให้พร้อมกับการท่องเที่ยวส่วนใหญ่สามารถทำได้ดี กลุ่มผู้สูงอายุที่ท่องเที่ยวมักจะกล่าวถึงการใช้วิธีคิดจากทางศาสนาที่ตนเองศรัทธามาช่วยสร้างแรงพลังใจในการท่องเที่ยว

ส่วนการเตรียมตัวท่องเที่ยวด้านเศรษฐกิจและสังคม จะเกี่ยวข้องกับภูมิหลังทางด้านสถานะทางการเงินของผู้สูงอายุ โดยสามารถแบ่งกลุ่มผู้สูงอายุที่ท่องเที่ยวได้เป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มแรก กลุ่มที่ท่องเที่ยวแบบประหยัด เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่อาจจะมีสถานะทางการเงินไม่ดีนัก จะใช้วิธีการรวมกลุ่มกันท่องเที่ยวหรือไปเข้าร่วมเป็นสมาชิกของชมรมผู้สูงอายุ การท่องเที่ยวเป็นกลุ่มทำให้เสียค่าใช้จ่ายไม่มากนัก ที่มาของรายได้ของผู้สูงอายุกลุ่มนี้มาจากลูกหลานหรือครอบครัวที่ให้การดูแลผู้สูงอายุ กลุ่มที่สอง เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่เป็นชนชั้นกลาง มีรายได้ใช้จ่ายเพียงพอสำหรับการไปท่องเที่ยวอย่างไม่ยากลำบาก อาจจะไม่ได้เป็นการท่องเที่ยวที่หรูหราราคาแพง และไม่จำเป็นที่จะต้องประหยัดค่าใช้จ่าย ภูมิหลังของผู้สูงอายุกลุ่มนี้ส่วนใหญ่เป็นข้าราชการบำนาญหรือทำธุรกิจส่วนตัว ที่มีรายได้อย่างสม่ำเสมอ เป็นกลุ่มที่สามารถออกค่าใช้จ่ายในการท่องเที่ยวให้กับลูกหลานได้ ส่วนกลุ่มสุดท้าย เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่สามารถท่องเที่ยวแบบหรูหราได้ ไม่ต้องคำนึงถึงเรื่องการออมเงินเพื่อไปท่องเที่ยว เพราะเป็นกลุ่มผู้สูงวัยที่มีฐานะการเงินมั่นคง เป็นกลุ่มข้าราชการบำนาญหรือกลุ่มที่ทำธุรกิจส่วนตัว ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาลูกหลานและเป็นผู้ที่สามารถออกค่าใช้จ่ายในการท่องเที่ยวให้ลูกหลานได้เช่นกัน

ขณะที่ด้านการสื่อสารที่เกี่ยวกับการท่องเที่ยวของผู้สูงอายุ จะเกี่ยวข้องในทุกกระบวนการท่องเที่ยว โดยเฉพาะก่อนการท่องเที่ยวผู้สูงอายุจะต้องแสวงหาข้อมูลการท่องเที่ยวเพื่อใช้ในการเตรียมการท่องเที่ยว ซึ่งมีทั้งกลุ่มผู้สูงอายุสามารถที่ทำด้วยตนเอง และกลุ่มผู้สูงอายุที่ให้ลูกหลานเป็นผู้หาข้อมูล จัดการท่องเที่ยวให้ ผู้สูงอายุที่สามารถหาข้อมูลการท่องเที่ยวด้วยตนเอง เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่เข้มแข็ง มีความสามารถที่จะใช้สื่อได้หลากหลาย โดยเฉพาะการใช้สื่ออินเทอร์เน็ทในการหาข้อมูลการท่องเที่ยว ขณะที่กลุ่มผู้สูงอายุที่พึ่งพาลูกหลาน ถึงแม้จะไม่ได้แสวงหาข้อมูลการท่องเที่ยวด้วยตนเอง แต่ผู้สูงอายุก็ยังคงมีอำนาจในฐานะที่เป็นผู้อาวุโส เป็นศูนย์กลางของครอบครัว

โดยสรุปการเตรียมตัวท่องเที่ยวของผู้สูงอายุมีความสำคัญ เป็นต้นทุนที่ผู้สูงอายุต้องใช้เวลาสะสมโดยเฉพาะเงื่อนไขด้านสุขภาพร่างกาย ผู้สูงอายุต้องพยายามเตรียมสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงเพียงพอก่อนที่จะท่องเที่ยว ด้านจิตใจต้องมีความพร้อม มีความเชื่อมั่นในการท่องเที่ยว ประกอบกับปัจจัยทางด้านการเงินและการสนับสนุนจากครอบครัว รวมไปถึงการแสวงหาข้อมูลข่าวสารที่ช่วยสร้างอำนาจให้ผู้สูงอายุเข้าถึงการท่องเที่ยวได้มากขึ้น