Toshiba Aquilion ONE

จาก ChulaPedia

Toshiba Aquilion ONE เป็นเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ตัวใหม่ที่สามารถครอบคลุมบริเวณที่ต้องการตรวจได้มากถึง 16 เซ็นติเมตรต่อการหมุนหนึ่งรอบภายใน 0.35 วินาทีทำให้เพิ่มขีดความสามารถในการตรวจหัวใจ ตรวจสมองและตรวจผู้ป่ วยที่เป็นเด็กเล็กได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นและที่สำคัญคือด้วยปริมาณรังสีที่น้อยลง

โดยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ประกอบด้วยหลอดเอกซเรย์และตัวรับรังสีเอ็กซ์ที่ทะลุผ่านผู้ป่ วย (detector) ข้อมูลที่ได้จากรังสีเอ็กซ์จะถูกคอมพิวเตอร์นำไปใช้คำนวณในการสร้างภาพเพื่อการวินิจฉัยโรคโดยรังสีแพทย์ เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์จะทำงานโดยการหมุนของหลอดเอกซเรย์และตัวรับรังสีเอ็กซ์รอบตัวผู้ป่ วยโดยหลอดเอกซเรย์และตัวรับรังสีเอ็กซ์จะวางอยู่ในทิศทาง ตรงกันข้ามซึ่งกันและกัน ขนาดของตัวรับรังสีเอ็กซ์ที่มีขนาดใหญ่จะช่วยทำให้ครอบคลุมบริเวณที่ต้องการตรวจได้มากขึ้นเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ตัวใหม่นี้สามารถครอบคลุมบริเวณที่ต้องการตรวจได้มากถึง 16 เซ็นติเมตรต่อการหมุนหนึ่งรอบภายใน0.35 วินาที โดยไม่ต้องมีการเลื่อนเตียง การตรวจที่สามารถครอบคลุมได้ถึง 16 เซ็นติเมตรนี้สามารถครอบคลุมขนาดของหัวใจทั้งหมดในการหมุนเพียงหนึ่งรอบ นอกจากนี้ยังสามารถครอบคลุมขนาดของสมองทั้งหมดในการหมุนเพียงหนึ่งรอบเช่นกัน การตรวจลักษณะนี้เราเรียกว่า volume scan ด้วยเทคนิคการตรวจแบบ volume scan นี้เองทำให้เพิ่มประสิทธิภาพในการตรวจผู้ป่วยโรคหัวใจ และผู้ป่ วยที่มีภาวะความผิดปกติของหลอดเลือดในสมองแบบเฉียบพลัน (acute stroke) นอกจากนี้แล้ว volumescan ยังนำมาใช้ประโยชน์ในการตรวจเด็กโดยไม่ต้องวางยาสลบ ไม่ต้องกลั้นหายใจนานๆ สามารถทำการตรวจในขณะที่เด็กกำลังร้องได้ดีขึ้น และยังมีประโยชน์ต่อผู้ป่ วยฉุกเฉินที่ไม่สามารถควบคุมตนเองได้

นอกจาก volume scan แล้วยังมีการตรวจที่เรียกว่า dynamic volume scanning กล่าวคือสามารถใช้ตรวจดูความเคลื่อนไหวของส่วนที่ต้องการตรวจแบบ real time ได้ มักจะนำมาใช้ในการตรวจวินิจฉัยความผิดปกติในการเคลื่อนที่ของกระดูกและข้อต่อ (4D dynamic joint movement) นอกจากนี้ยังนำมาใช้ตรวจการทำงานของอวัยวะต่างๆเช่น

-Dymanic brain ทำให้เห็นช่วงระยะเวลาที่สารทึบรังสีอยู่ในหลอดเลือดแดงของสมอง หลอดเลือดดำของสมอง และนำภาพมาแสดงให้มีความเหมือนกับการตรวจด้วย digital subtraction angiography (เป็นอีกวิธีในการตรวจหลอดเลือดในสมองด้วยการฉีดสารทึบรังสีผ่านสายสวนหลอดเลือด) นอกจากนี้ยังสามารถใช้ดูการกระจายตัวของเลือดในสมอง (brain perfusion)

-Dymamic heart ใช้ดูการกระจายตัวของเลือดในหัวใจ (myocardial perfusion)

-Liver perfusion ใช้ดูการกระจายตัวของเลือดในตับ

-นำมาใช้ในการตรวจดูการกระจายตัวของเลือดในไต (renal perfusion) ว่ามีความผิดปกติที่มีเลือดมาเลี้ยงในบริเวณใดมากเกินไปที่ทำให้คิดถึงว่ามีเนื้องอกหรือมะเร็งร่วมด้วยหรือไม่

ในกรณีที่บริเวณที่ต้องการตรวจมีความยาวมากกว่า 16 เซ็นติเมตรเช่นการตรวจช่องอกหรือช่องท้องในผู้ใหญ่เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์จะทำงานโดยมีการเคลื่อนที่ของเตียงผู้ป่ วยผ่านอุโมงเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในขณะที่หลอดเอกซเรย์และตัวรับรังสีเอ็กซ์หมุนรอบตัวผู้ป่ วย ทำให้ลักษณะของแสงเอ็กซ์ที่ออกมามีลักษณะเป็นเกลียวรอบตัวผู้ป่ วย ซึ่งจุดเด่นของเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ตัวใหม่นี้ก็คือให้เกลียวที่มีลักษณะกว้างถึง 8 เซ็นติเมตร (Ultra Helical) ทำให้เพิ่มประสิทธิภาพในการตรวจและลดระยะเวลาในการตรวจ

ด้วยการเปลี่ยนแปลงของสองค่าความต่างศักด์ิของหลอดเอ็กซเรย์ จึงมีการตรวจแบบใหม่ขึ้นมาเรียกว่า Dual energy ซึ่งทำให้เพิ่มขีดความสามารถในการตรวจมากขึ้นและนำมาใช้ประโยชน์ในการวินิจฉัยโรคต่างๆเช่น การจำแนกชนิดของนิ่วในไตว่าเป็นนิ่วที่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัดหรือด้วยการใช้ยา

โดยส่วนใหญ่ขบวนการสร้างภาพทางคณิตศาสตร์ของเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์จะใช้วิธี Filter back projection ที่ทำให้มีปัญหาในการแปรผลบ้างซึ่งสืบเนื่องมาจาก noise ที่มีอยู่ในภาพ ด้วยวิธี Iterative reconstruction ที่มีอยู่ในเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ตัวใหม่นี้ทำให้รังสีแพทย์สามารถเลือกระดับ noise ที่ตนเองต้องการได้เพื่อผลในการวินิจฉัยภาพที่ดีขึ้นและยังสามารถนำไปใช้เสริมการตรวจแบบ dual energy เพื่อลด noise ที่เกิดจากการใช้ความต่างศักด์ิที่ต่ำ

แม้ว่าจะมีจำนวนการตรวจเพิ่มขึ้นในแต่ละการศึกษาดังที่ได้กล่าวมา แต่ด้วยเทคโนโลยีที่ทันสมัย ทำให้ปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับกลับลดลงซึ่งเป็นจุดเด่นของเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์รุ่นใหม่

ผู้ดูแลบทความ ภาค/ฝ่ายรังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ผู้รับผิดชอบบทความ ศูนย์การสื่อสารนานาชาติแห่งจุฬาฯ